wolontariat
Szklany sufit wolontariatu
Wszystko wskazuje na to, że pomimo wysiłków organizacji pozarządowych i strony rządowej związanych z promocją wolontariatu z okazji jego europejskiego roku, aktywność obywatelska Polaków zamiast rosnąć, spada.
Zobacz także:
Jak III sektor zarządza swymi finansami Organizacje (nie)zależne finansowo Trzeciego sektora działalność ekonomiczna Sektor na publicznej diecie Sektor aktywny lokalnie Sektor pozarządowy pomaga
Wyniki najnowszego badania wolontariatu w Polsce studzą optymizm, który wzbudziły dane z 2010 roku. W listopadzie 2011 roku 14,5% Polaków zadeklarowało podjęcie w ostatnim roku nieodpłatnej pracy na rzecz organizacji, co oznacza spadek o 1,5 punktu procentowego w stosunku do wyniku z 2010 roku. Co prawa według najnowszych wyników zaangażowanie w wolontariat jest ciągle większe niż w latach 2007- 2009, ale na razie trudno mówić o kontynuacji trendu wzrostowego, który obserwowaliśmy między 2008 a 2010 rokiem.
W co angażują się wolontariusze?
Podobnie jak w poprzednich latach, najwięcej wolontariuszy gromadzi Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, ratownicze (OSP, GOPR, WOPR i inne) oraz organizacje skupiające się na pomocy dla osób najuboższych. Wśród organizacji najczęściej wspieranych przez wolontariuszy w 2011 roku znalazły się także te zajmujące się ochroną środowiska i opieką nad zwierzętami, które do tej pory miały mniejsze wsparcie.
Jakie są motywacje wolontariuszy?
Wolontariusze cieszą się tym, co robią – połowa z nich mówi, że pomagają, bo sprawia im to przyjemność. Kolejna ważna motywacja to poczucie wzajemności i zatroskanie o własną przyszłość: 28% badanych podpisuje się pod zdaniem „jeśli ja pomogę innym, to inni pomogą mnie”.
Warto odnotować pewne różnice między wolontariuszami i wolontariuszkami: kobiety częściej niż mężczyźni podkreślają, że wolontariat daje możliwość bycia między ludźmi i nawiązania kontaktów, za to nieco rzadziej twierdzą, że wcielają w ten sposób w życie ważne dla nich wartości. Motywacje różnią się też w zależności od wieku wolontariuszy – dla najmłodszych ważniejsza niż dla innych grup wiekowych jest możliwość zdobycia nowych umiejętności, dla starszych ważniejsza staje się przyjemność, realizacja pasji, a także wcielanie w życie bliskich im wartości.
Kto się angażuje?
Wykształcenie, status zawodowy i wiek to kluczowe cechy różnicujące zainteresowanie wolontariatem. W ciągu ostatniego roku społecznie pracowała niemal jedna czwarta Polaków z wyższym wykształceniem i zaledwie jedna siódma osób o wykształceniu średnim i niższym. Ponadprzeciętna aktywność widoczna jest wśród osób najmłodszych (30% wolontariuszy w grupie osób między 15. a 19. rokiem życia) oraz uczniów i studentów (29%). Kluczowa rola wykształcenia (już uzyskanego oraz uzyskiwanego w danym momencie) jest niezmienna od wielu lat i można ją traktować jako ważną cechę opisującą zaangażowanie społeczne Polaków.
Wolontariat nie tylko w organizacjach…
W 2011 roku po raz pierwszy spytaliśmy Polaków, czy poza zaangażowaniem w działania organizacji, zdarzyło im się w ostatnim roku poświęcić swój wolny czas na pomoc osobom spoza grona swojej rodziny lub znajomych (np. robiąc im zakupy, pomagając w nauce) albo na pracę na rzecz swojego najbliższego otoczenia (np. wspólnie z innymi sprzątając, remontując, organizując festyn itd.). Jeśli szacując poziom aktywności Polaków uwzględnimy tak rozumianą „nieformalną” i „pozainstytucjonalną” pracę społeczną, to odsetek wolontariuszy w Polsce rośnie z 14,5% do 32,5% (12% Polaków stwierdziło, że w ostatnim roku pomagało osobie [lub osobom] spoza kręgu rodziny lub znajomych, a 6% angażowało się w działania na rzecz swojego otoczenia).
Jakie są powody braku zaangażowania Polaków?
Najczęstszym usprawiedliwieniem dla osób niewłączających się w działania organizacji, a także nieangażujących się bezpośrednio w pomoc osobom potrzebującym lub w działania na rzecz najbliższego otoczenia jest brak czasu – ten powód wskazuje ponad połowa badanych (54%). Szczególnie często jest on wymieniany przez osoby z wyższym wykształceniem (61%), a także badanych w tzw. „wieku produkcyjnym” (26-55 lat) – 64%. Co piąty (21%) bierny Polak twierdzi, że nikt go o pomoc nie prosił. Podobny odsetek (19%) przyznaje, że po prostu nigdy nie pomyślały o tym, by angażować się w wolontariat, że się tym nie interesują.
Na koniec można wyrazić nadzieje, że wpływ Europejskiego Roku Wolontariatu odczujemy w przyszłości, może już w przyszłym roku? Na pewno jednak nie należy czekać na to z założonymi rękami.